Bezpieczeństwo pożarowe to nie tylko obowiązek, ale przede wszystkim odpowiedzialność właścicieli i zarządców budynków.
Zastanawiasz się, czy dany obiekt spełnia wszystkie wymagania prawne w tym zakresie? Czy znasz wszystkie procedury, które należy zastosować w przypadku zagrożenia pożarowego? W świecie skomplikowanych przepisów i norm odpowiedź na te pytania może nie być prosta. Dlatego przygotowaliśmy artykuł, który w przystępny sposób wyjaśnia kluczowe aspekty prawne związane z bezpieczeństwem pożarowym obiektów budowlanych. Zachęcamy do lektury, która pomoże Ci nie tylko zrozumieć co, to jest Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego, ale przede wszystkim prawidłowo wdrożyć zasady ochrony przeciwpożarowej w Twoim obiekcie.
Co to jest instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?
Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) to kompleksowy dokument, zawierający zarówno elementy opisowe, jak i graficzne. Ma on na celu przedstawienie warunków technicznych obiektu, w tym zintegrowanych systemów i instalacji przeciwpożarowych, w jakie został wyposażony dany budynek. Dodatkowo dokument ten precyzyjnie określa procedury ewakuacyjne w sytuacji potencjalnego zagrożenia oraz wskazuje lokalizacje dostępnego sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych. Jest to kluczowy element w zarządzaniu bezpieczeństwem obiektu, mający na celu zapewnienie ochrony życia i mienia w przypadku pożaru.
Jakie budynki wymagają instrukcji bezpieczeństwa pożarowego (IBP)?
Zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa pożarowego (Rozporządzenie [1] §6. Ust. 1), Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego jest obowiązkowa dla obiektów lub ich wydzielonych części, w których występuje strefa zagrożenia wybuchem. W sytuacjach, gdy strefa zagrożenia wybuchem nie jest obecna, dokument będzie wymagany (Rozporządzenie [1] §8. ust.1-3) jeżeli:
- Kubatura brutto budynku lub jego części, która stanowi odrębną strefę pożarową, osiąga lub przekracza wartość 1000 m3.
- Kubatura brutto budynku inwentarskiego wynosi lub przekracza 1 500 m3.
- Kubatura brutto budynku inwentarskiego wynosi lub przekracza 1 500 m3.
- Powierzchnia strefy pożarowej obiektu, który nie jest budynkiem, przekracza 1 000 m2
Wszystkie obiekty spełniające powyższe kryterium muszą posiadać odpowiednio przygotowaną i cyklicznie aktualizowaną Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego, aby zapewnić optymalne warunki bezpieczeństwa dla osób przebywających w danym obiekcie oraz chronić mienie przed ewentualnymi szkodami.
Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego budynku?
Zgodnie z ogólnymi wytycznymi i przepisami (Rozporządzenie [1] §6. ust.1 pkt 1-9), IBP powinna zawierać następujące elementy:
1) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem;
2) określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym;
3) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;
4) sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;
5) warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania;
6) sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji;
7) zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami;
8) plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności:
- powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku
- odległości od obiektów sąsiadujących,
- parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
- występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,
- kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach
- występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych
- kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach
- lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
- podziału obiektu na strefy pożarowe,
- warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
- miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
- wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
- hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
- dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony;
9) wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję.
Kto odpowiada za IBP?
Odpowiedzialność za Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) spoczywa na właścicielach, zarządcach lub użytkownikach obiektów, lub ich części, które stanowią odrębne strefy pożarowe. Dotyczy to obiektów przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich. Zgodnie z § 6. ust. 1. rozporządzenia [1], wymienione podmioty mają obowiązek zapewnienia oraz wdrażania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
Gdzie powinna się znajdować instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?
Lokalizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) jest kluczowa dla zapewnienia skutecznej reakcji w sytuacji zagrożenia pożarowego. Zgodnie z praktyką stosowaną w wielu obiektach, Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego powinna być umieszczona w miejscach łatwo dostępnych dla ekip ratowniczych.
W celu zapewnienia szybkiego dostępu do niej w sytuacji awaryjnej zaleca się montowanie specjalnej skrzynki, w której przechowywany jest egzemplarz IBP. Skrzynka ta powinna być umieszczona na drodze ewakuacyjnej, w pobliżu głównego wejścia do budynku i odpowiednio oznakowana, tak aby była łatwo rozpoznawalna. Dodatkowo drugi egzemplarz Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego powinien być przechowywany przez użytkownika lub zarządcę obiektu.
Kto zatwierdza instrukcję bezpieczeństwa pożarowego?
Odpowiedzialność za zatwierdzenie Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego spoczywa na właścicielu, zarządcy danego obiektu, użytkowniku obiektu lub wyznaczona przez nich osoba. Osoba odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie obiektu oraz zapewnienie bezpieczeństwa jego użytkownikom ma obowiązek zapoznania się z treścią Instrukcji, jej ewaluacji oraz ostatecznego zatwierdzenia. Proces ten ma na celu zapewnienie, że dokument ten jest zgodny z obowiązującymi normami oraz spełnia wymagania stawiane przez przepisy prawa. Ponadto, zatwierdzenie Instrukcji przez zarządcę potwierdza jego zaangażowanie w proces zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie oraz świadczy o jego odpowiedzialności wobec użytkowników budynku.
Kto odpowiada za bezpieczeństwo pożarowe budynku?
Zgodnie z art. 3.1 Ustawy [2] osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym, lub innym miejscowym zagrożeniem. Dodatkowo zgodnie z art. 3.2 właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, a także podmioty, o których mowa w ust. 1, ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych, w trybie i na zasadach określonych w innych przepisach.
Co więcej, właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest zobowiązany do przestrzegania przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, co wynika z art. 4.1 pod. 1 Ustawy [2]. W związku z powyższym kluczowe jest, aby każdy podmiot korzystający z danego obiektu był świadomy swoich obowiązków i odpowiedzialności w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
Co ile lat aktualizuje się instrukcję bezpieczeństwa pożarowego?
Zgodnie z § 6. ust. 1. Pkt.7 Rozporządzeniem [1] Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata, a także każdorazowo po zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
Kto wykorzystuje informacje zawarte w IBP?
Zgodnie z § 6 ust. 2 Rozporządzenia [1] informacje zawarte w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego są przekazywane do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w odniesieniu do wybranych obiektów budowlanych i terenów. Ma to na celu zapewnienie odpowiedniego planowania, organizacji oraz prowadzenia działań ratowniczych.
Dodatkowo zgodnie z powyższymi przepisami zawartymi w §28 ust.1 pkt 1-21 Rozporządzenia [1], warunki ochrony przeciwpożarowej obiektu oraz plany obiektów, w tym ich usytuowanie oraz teren przyległy, dotyczą obiektów i terenów takich jak:
- Budynki handlowe lub wystawowe o określonej powierzchni strefy pożarowej (jednokondygnacyjne powyżej 5 000m2, wielokondygnacyjne 2 500m2)
- Teatry o liczbie miejsc powyżej 300.
- Kina o liczbie miejsc powyżej 600.
- Budynki gastronomiczne o liczbie miejsc powyżej 300.
- Sale widowiskowe i sportowe o liczbie miejsc powyżej 1 500.
- Szpitale, z wyjątkiem psychiatrycznych oraz sanatoria o określonej liczbie łóżek.
- Domy pomocy społecznej i ośrodki rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych o określonej liczbie łóżek.
- Zakłady pracy zatrudniające osoby niepełnosprawne (powyżej 100 osób niepełnosprawnych).
- Budynki użyteczności publicznej wysokie oraz wysokościowe.
- Budynki zamieszkania zbiorowego o określonej liczbie miejsc noclegowych.
- Archiwa, muzea oraz zabytki budowlane o znaczeniu narodowym.
- Ośrodki elektronicznego przetwarzania danych o określonym zasięgu.
- Centralne telefoniczne o określonej pojemności.
- Garaże podziemne o określonej powierzchni strefy pożarowej.
- Stacje metra, kolei podziemnych, dworce i porty o określonej pojemności.
- Banki z salami operacyjnymi o określonej powierzchni.
- Biblioteki o znaczeniu narodowym.
Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego dla Budynku – Podsumowanie
Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego (IBP) jest niezbędnym dokumentem dla wielu obiektów, gwarantującym bezpieczeństwo zarówno ludzi, jak i mienia w przypadku pożaru. Określa ona warunki techniczne, procedury ewakuacyjne oraz zawiera informacje o wyposażeniu przeciwpożarowym obiektu. Zgodnie z przepisami, odpowiedzialność za przygotowanie, aktualizację i wdrażanie IBP spoczywa na właścicielach, zarządcach oraz użytkownikach obiektów. Ważne jest regularne aktualizowanie tego dokumentu oraz zapewnienie, że jest on dostępny dla służb ratowniczych w razie potrzeby. Państwowa Straż Pożarna wykorzystuje informacje zawarte w IBP do skutecznego planowania i prowadzenia działań ratowniczych.
Dla wszystkich tych, którzy poszukują wsparcia w zakresie ochrony przeciwpożarowej, nasza firma zapewnia kompleksową obsługę zarówno dla budynków, jak i zakładów pracy, w tym opracowanie oraz aktualizację Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego. Więcej informacji: Ochrona Przeciwpożarowa Budynków
Podstawa prawna:
[1] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719, tekst jednolity: Dz.U. 2023 poz. 822)
[2] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 nr 81 poz. 351 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity Dz.U. 2022 poz. 2057)